NVVIR VOORJAAR – 19 APRIL 2022
Non-fungible tokens (NFTs) – de nieuwste hype of niet?
NVvIR Voorjaar zal in het teken staan van “non-fungible tokens (NFTs)”. Wat zijn het, hoe werkt het, wat zijn de juridische vraagstukken en welke business modellen worden gebruikt?
Deelname is gratis voor NVvIR en VIRA leden. Wil je een introducee meenemen, stuur dan een bericht naar secretaris NVvIR
Inloop vanaf 13:30 uur; start 14:00 uur
Borrel: 17:30 uur
Meld je nu aan, plaatsen zijn beperkt!
locatie: Utrecht, BAK, Pauwstraat 13A
Indicatie PO punten: 3
Het programma:
Een non-fungible token (NFT) is een individuele, unieke, digitale registratie van een bestand op een blockchain. NFTs zijn het laatste jaar echt doorgebroken: Everydays: The First 5.000 Days van Beeple is een van de bekendste voorbeelden.
Sprekers vanuit de techniek, praktijk en rechtspraak zullen ieder vanuit hun eigen discipline dit onderwerp nader belichten: denk aan juridische vragen als ten aanzien van eigendomsrechten, contractvormen en vorderingen tot afgifte van NFTs en ook wordt gekeken naar de businessmodellen.
14.00 uur: Opening en welkom
14.05 – 14.40 uur: De techniek achter de NFT – Hans Koning, Blockchain catalyst & Decentralization advocate
14.40 – 15.15 uur: Waarom kan je niet bullish genoeg zijn met de toepassing van NFT – Tamara Obradov, Venture Investor
15.15 – 15.30 uur: Koffiepauze
15.30 – 16.30 uur: Juridische vragen bij NFTs – Tycho de Graaf, Universitair Hoofddocent te Leiden & Jasper Klopper, Advocaat Intellectueel Eigendomsrecht bij Visser Schaap & Kreijger; Tina van der Linden, Vrije Universiteit Amsterdam
16.30 – 17.00 uur: Rechtszaak inzake vordering tot afgifte van een NFT – Wouter Dammers, advocaat IT-, crypto- en auteursrecht bij LAWFOX
17.30 uur Borrel
VERSLAG NVVIR voorjaar – 19-04-2022 – Non-fungible tokens (NFTs) – de nieuwste hype of niet?
Het congres werd afgetrapt met de lezing van Hans Koning omtrent het DNA van de NFTs. Om te beginnen is het volgens Hans belangrijk om te onthouden dat een token niet gelijk staat aan een coin. Een coin heeft per definitie een eigen blockchain, waardoor een blockchain en een coin met elkaar zijn verbonden. Vaak gaat 80% van de aandacht naar de coin en 20% naar de blockchain, maar volgens Hans zou dit andersom moet zijn en verdient de blockchain zelf meer aandacht. Alles wat niet op een eigen blockchain draait, maar op een andere, is een token. Naast een token is een NFT ook een asset; het vertegenwoordigt waarde, waarbij het in het geval van een NFT gaat om een digital asset. In tegenstelling tot Bitcoin is een NFT niet deelbaar, maar uniek. De authenticiteit en waarde van een NFT worden decentraal vastgesteld in de blockchain.
Een NFT heeft al met al vele kenmerken. Een NFT is niet deelbaar, uniek en zeldzaam, er is sprake van eigenaarschap, authenticiteit, je moet het veilig kunnen opslaan in je wallet en het is 24/7 oproepbaar. Deze kenmerken bieden mogelijkheden en deze mogelijkheden zijn al ontdekt in verschillende industrieën. Het is tot nu toe gebruikt voor kunst, karakters in games, entertainment en transacties. Altijd al naast rapper Snoop Dogg willen wonen? Door middel van een NFT is het nu mogelijk om zijn buurman te worden in the Metaverse.
De NFT zou door de garantie van authenticiteit ook gebruikt kunnen worden voor iets praktischere aangelegenheden zoals testamenten, patenten, elektronische patiëntendossiers (EPD) of zelfs stemmen. Hans ziet vooral toekomst in het gebruik van NFTs voor elektronische patiëntendossiers, omdat deze dan 24/7 oproepbaar zijn. Uit de zaal kwam de vraag of de NFT in het geval van een EPD dan toch deelbaar is, omdat het wordt gedeeld met een arts. In zijn beantwoording maakt Hans de vergelijking met een Google Drive. Je geeft (tijdelijk) toegang tot de Drive, waardoor het hier gaat om data consultatie en niet om het wijzigen van de gegevens. Je zou ook de NFT tot een sleutel kunnen maken voor een dynamisch document, zoals een EPD. Het gebruik van NFTs voor een EPD is een oplossing voor het probleem wat eerder bestond met betrekking tot eigenaarschap van de gegevens. Het biedt de patiënt een vorm van Self Sovereign Identity (SSI), want de patiënt heeft zelf de controle over wat hij met wie deelt. Dit is slechts een van interessante toepassingen van de NFT en de ontwikkelingen gaan ongelooflijk snel.
Tamara Obradov nam het stokje over van Hans met haar presentaties over Web 3 en NFT. Tamara startte met de geschiedenis van Web 1, Web 2 en Web 3. Het probleem met Web 2 is volgens haar dat de gebruiker het product is en dat makers waarde creëren, maar niks terugkrijgen. Ze benadrukt dat nieuwe generaties eigenaar willen zijn van eigen data. Web 3 gaat uit van de gebruiker als eigenaar van de data, waardoor de waarde wordt gelaten bij de makers. We staan nog aan het begin van Web 3, maar ze verwacht dat in 2030 de meeste bedrijven die nog niet met de blockchain werken iets doen met Web 3.
De basis voor Web 3, crypto en NFTs is de blockchain. Met de komst van Ethereum is het mogelijk om te schrijven op de blockchain. Ethereum is dus baanbrekend, omdat sindsdien NFTs mogelijk zijn. Een NFT is een certificaat van eigenaarschap waar een smart contract aan vastzit. NFTs begonnen met collectibles, de Panini plaatjes van vroeger. Het verschuift zich nu naar kunst, gaming, merken, cultuur, metaverse, activa en uiteindelijk bestuur rond 2030.
De waarde zit hem nooit in de token zelf, maar in wat er is vastgelegd in de smart contract. De waarde is vastgelegd in het contract en uit zich in de extra’s die in het contract worden gestopt, zoals fysieke cadeaus. Tamara maakt een opsomming van de mogelijke toepassingen. Zo noemt ze versleuteling van betalingsverkeer, toegangstickets (admissions token), vouchers (gift token), membership, governance, reward of loyalty en investment. Een voorbeeld van een gift token is de Gift Goat NFT. De NFT van deze basale tekening van een geit heeft een marktwaarde van 15.000. Niet zo zeer om de tekening zelf, maar om de bijkomende cadeaus die je ontvangt als eigenaar van de NFT.
Zelf is Tamara ook niet vreemd in de wereld van NFTs. Met de Gamechangers NFT wil Tamara vrouwelijke ondernemers een kans bieden door community en funding. De Gamechangers doen dit door middel van een membership token en een investment token (NFIT). Twee obstakels daarbij zijn dat het bestaande financiële toezicht in de EU niet werkt voor NFTs, waardoor ze zich nu alleen op de Verenigde Staten kunnen focussen. Daarnaast speelt fiscaliteit een rol, want hoe kun je belasting heffen op een NFT als niet duidelijk is wie de eigenaar is. Er zijn dus zeker wat obstakels, maar als het aan Tamara ligt dan houden we ons aan het credo HODL: hold on for dear life. Crypto is dan wel volatiel, maar het komt goed.
Aanwezig om een juridisch licht te werpen op NFTs was Tina van der Linden. Wat is een NFT juridisch gezien? De NFT is een entry in een gedistribueerde database, waar alleen degene die de juiste private key heeft over kan beschikken. Dit is beschikken in de zin van genieten van, overdragen of vernietigen. De entry kan verwijzen naar de toepassing waar het als utility token aan verbonden is (bijv. een ticket), digitale content in de cloud of een fysieke zaak. Maar om met de deur in huis te vallen: goederenrechtelijk gezien is een NFT waarschijnlijk niets. Het is een onbepaald sui generis recht. Je hebt een vorderingsrecht, maar tegen wie?
Ook Tina wijdde aandacht aan Self Sovereign Identity. Je kunt geen eigenaar zijn van je persoonsgegevens, maar ze hebben wel betrekking op je en zijn op geld waardeerbaar. SSI is andere manier om met data om te gaan, waarbij de controle bij de betrokkene ligt. Het lijkt op blockchain, maar het is zelf geen blockchain. Persoonsgegevens moet je ook nooit op de blockchain zetten, want dan komen ze er nooit meer vandaan. Onder de SSI zit wel blockchain, maar hierop staat alleen de metadata. Dit werpt weer vervolgens vraag op of die metadata wellicht persoonsgegevens zijn.
De uitdagingen voor het recht zitten hem in het feit dat de open en permissionless blockchain is gedecentraliseerd, waardoor niemand aanspreekbaar, verantwoordelijk of aansprakelijk is. Bij de private blockchain liggen er uitdagingen op het gebied van relatieve rechten. Daarnaast zijn ook de risico’s van oplichting en witwassen aanwezig. De juridische status mag dan nog onduidelijk zijn, maar dat betekent volgens Tina niet dat we de NFTs links moeten laten liggen. Be creative and become rich!
Als afsluiter kwam Wouter Dammers vertellen over beslag op NFTs. Zelf heeft hij in kort geding voor het eerst in Nederland beslag gelegd op NFT. Het ging om CryptoBatz, een NFT project van Ozzy Osbourne dat zich manifesteerde in plaatjes van vleermuizen. In deze zaak had de koper afgesproken om met de tegenpartij een CryptoBat te kopen, waarbij de koper het geld verstrekte aan de tegenpartij en de tegenpartij de transactie zou verrichten en de CryptoBat zou versturen naar de koper. De tegenpartij weigerde uiteindelijk de juiste CryptoBat te versturen naar de koper en de koper heeft de tegenpartij ingebrekegesteld en uiteindelijk aangifte gedaan.
De koper wilde beslagleggen op de NFT, maar dan loop je tegen de juridische kwalificatie van een NFT aan. Je hebt de gewone regels van art. 700-737 Rv, met als vangnet art. 474bb Rv. Dit laatste artikel ziet op groepen goederen waarvoor geen uitdrukkelijke regel in de wet is opgenomen. De voorbeelden bij dit vangnet zijn merk, domeinnaam en crypto, dus een NFT past waarschijnlijk goed in dit rijtje. Een NFT wordt door sommige in de literatuur ook wel gezien als vermogensrecht. Een NFT is niet stoffelijk, maar NFTs strekken ertoe om de aanschaffer stoffelijk voordeel te verschaffen, zoals een domeinnaam, IE-rechten of bitcoins.
Wat is dan precies het object van het beslag? De NFT zelf bevindt zich op de blockchain. Het beslag werd gelegd op de NFT door middel van afgifte van de privésleutels door de wederpartij, want deze sleutels geven de beschikkingsmacht over de NFT. De NFT zelf blijft daarmee op de blockchain staan. Daarnaast moest er een transactie plaatsvinden van de wallet van de tegenpartij naar de gerechtelijk bewaarder. Een mogelijk probleem is dat de verweerder zijn toegang kan herstellen door middel van een recovery sheet.
De medewerkingsplicht is ook een interessant aspect bij een dergelijk beslag. Voor het de tenuitvoerlegging van het beslagverlof is medewerking vereist en die medewerking bestaat in dit geval aan het aanwijzen van de benodigde objecten, de privésleutels, betalen van de transactiekosten en indien dit mislukt het aanvullen van het saldo, het verlenen van toegang tot ruimte waar de beslagobjecten worden bewaard en het opvolgen van de instructies van de deurwaarder. Uiteindelijk is hier de iure aan koper geleverd en is de koper daarmee eigenaar geworden. Uit de zaal kwam de vraag of er ook een vangnet is als de rechter in de bodemzaak oordeelt dat het toch geen zaak is, maar dan kom je volgens Wouter toch uit op het verbintenissenrecht.
De vier sprekers lieten stuk voor stuk zien wat voor mogelijkheden en moeilijkheden de relatief nieuwe wereld van NFTs met zich meebrengt. Over één ding lijkt zeker een consensus te bestaan onder de sprekers: we gaan in de toekomst alleen nog maar meer zien van NFTs.